Overeenkomst van opdracht toch een arbeidsovereenkomst!
Tegen 1 september 2023 werd de overeenkomst met de corrector wegens bedrijfsorganisatorische redenen door de Volkskracht opgezegd. Dat werd door de corrector niet geaccepteerd…
Door Henk van Amerongen en Erik Ruijs
Tussen de Volkskrant en een corrector werd op 14 maart 2011 een overeenkomst van opdracht (Freelance Overeenkomst van Opdracht) gesloten voor correctiewerkzaamheden. De corrector beschikte daarbij over een VAR-verklaring van de Belastingdienst en stuurde na het afsluiten van de overeenkomst geregeld facturen naar de Volkskrant voor de verrichte werkzaamheden. Vanaf 2020 werkte de corrector in een pool met 3 andere correctoren op het kantoor van de Volkskrant, waarbij de verschillende diensten werden verdeeld. Van de Volkskracht kregen zij werkmaterialen van de Volkskrant, zoals corrigeerpennen en een laptop, en mochten zij gebruik maken van de voorzieningen van de Volkskrant. Tegen 1 september 2023 werd de overeenkomst met de corrector wegens bedrijfsorganisatorische redenen door de Volkskracht opgezegd. Dat werd door de corrector niet geaccepteerd, waarbij hij stelde dat de overeenkomst die hij met de Volkskrant had een arbeidsovereenkomst was.
In een recente uitspraak (ECLI:NL:RBAMS:2024:685) werd de corrector door de kantonrechter in het gelijk gesteld. De kantonrechter kwalificeerde de arbeidsrelatie tussen de (inmiddels voormalig) corrector en de Volkskrant als een arbeidsovereenkomst, en dus niet, zoals de Volkskrant had gesteld, een overeenkomst van opdracht.
De kantonrechter verwees in zijn uitspraak naar het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad, waarin is bepaald dat de zogeheten ‘Haviltex-maatstaf’ moet worden toegepast om de rechten en verplichtingen van partijen vast te stellen, en dat als de overeengekomen rechten en verplichtingen voldoen aan de wettelijke omschrijving van de arbeidsovereenkomst deze als arbeidsovereenkomst moet worden aangemerkt.
Daarbij is niet van belang of partijen al dan niet hebben beoogd een arbeidsovereenkomst af te sluiten, maar gaat het erom hoe partijen in de praktijk hebben gehandeld en zich gedragen. In het Deliveroo-arrest noemt de Hoge Raad vervolgens 10 aspecten die voor de beoordeling van belang kunnen zijn voor het antwoord op de vraag of een overeenkomst als arbeidsovereenkomst moet worden aangemerkt.
In de zaak van de corrector is de Kantonrechter van mening dat, alle omstandigheden in onderling verband bezien, sprake is van een arbeidsovereenkomst. Hoewel de overeenkomst aanvankelijk was aangegaan als freelance-overeenkomst, werd de corrector gedurende meer dan een decennium behandeld alsof hij in dienst was bij de Volkskrant.
De kantonrechter oordeelde dat de aard van de werkzaamheden, de wijze van aansturing, en de verplichting om persoonlijk het werk uit te voeren, wezen op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst. De wijze waarop de werkzaamheden en werktijden werden bepaald, alsook de inbedding in de organisatie, toonde een zekere mate van controle door de Volkskrant. De deadline van de krant beïnvloedde de tijden waarop gewerkt moest worden.
Aspecten van belang bij beoordelen arbeidsrelatie:
De Hoge Raad heeft in het Deliveroo-arrest de volgende 9 aspecten van belang geacht bij het bepalen van de arbeidsrelatie:
de aard en duur van de werkzaamheden;
de wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald;
de inbedding van het werk en degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht;
het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
de wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen tot stand is gekomen;
de wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd;
de hoogte van deze beloningen;
de vraag of degene die de werkzaamheden verricht daarbij commercieel risico loopt;
de vraag of degene die de werkzaamheden verricht zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen, bijvoorbeeld bij het verwerven van een reputatie, bij acquisitie, wat betreft fiscale behandeling, en gelet op het aantal opdrachtgevers voor wie hij werkt of heeft gewerkt en de duur waarvoor hij zich doorgaans aan een bepaalde opdrachtgever verbindt.
Daarnaast heeft de Hoge Raad overwogen dat het gewicht dat toekomt aan een contractueel beding bij beantwoording van de vraag of een overeenkomst als arbeidsovereenkomst moet worden aangemerkt, mede afhangt van de mate waarin dat beding daadwerkelijk betekenis heeft voor de partij die de werkzaamheden verricht.
De corrector nam gedurende meer dan een decennium ook een centrale rol in op de eindredactie van de Volkskrant. Daarnaast bestond er voor hem een persoonlijke verplichting om het werk te verrichten, wat blijkt uit de vervanging bij afwezigheid van collega’s die dezelfde werkzaamheden uitvoerde.
Ook de hoogte van de vergoeding, hoewel relatief laag, wees in de richting van een arbeidsovereenkomst. Ondanks enkele verhogingen van het honorarium gedurende de jaren, was de corrector voornamelijk afhankelijk van zijn inkomsten bij de Volkskrant. Zijn beperkte commerciële activiteiten daarnaast, zoals sporadische architectuurrondleidingen en theaterrecensies, werden beschouwd als nevenwerkzaamheden en niet als ondernemerschap.
De Kantonrechter vernietigde de opzegging van de overeenkomst van opdracht en verklaarde dat sprake was van een arbeidsovereenkomst ex artikel 7:610 BW. De rechter oordeelde dat de opzegging van de overeenkomst door de Volkskrant in strijd was met de wet (artikel 7:671 BW), aangezien dit zonder instemming van de corrector of toestemming van het UWV gebeurde.
De Volkskrant wordt veroordeeld tot betaling van het achterstallige loon vanaf 1 september 2023 en moest de corrector in staat te stellen zijn werkzaamheden te hervatten.
Met deze uitspraak blijkt dat het Deliveroo-arrest een duidelijk handvat heeft geboden voor de beoordeling van een overeenkomst tussen werknemer en werkgever. Naast de interne factoren geeft de Kantonrechter ook gewicht aan het commercieel risico en ondernemerschap van de werknemer. Hoewel de werkgever daar weinig grip op heeft blijkt dat aspect wel mee te wegen in het besluit.
Bovendien blijkt uit de uitspraak dat de feitelijke uitvoering van een arbeidsrelatie van groter belang is dan wat er boven de overeenkomst staat en hetgeen contractueel is overeengekomen.
Wanneer u als werkgever niet voor verassingen wilt komen te staan is het daarom raadzaam om op ieder van de 10 aspecten alert te zijn. Neem contact op met DT Advocaten als u een bestaande overeenkomst wilt laten doorlichten of een nieuwe overeenkomst aangaat. Wij kunnen u informeren over de invulling van de arbeidsrelatie zodat onduidelijkheden voor u (en uw opdrachtnemer) wordt voorkomen.
#arbeidsrelatie #nevenwerkzaamheden #ondernemerschap